برای اینکه بتوانیم زندگی خوب و موفقی داشته باشیم باید مهارتها و توانایی های مختلفی داشته باشیم.
برای مثال باید بتوانیم استعدادها و نقاط قوت خود را به خوبی شناخته و آنها را پرورش دهیم،
بتوانیم با دیگران ارتباط برقرار کرده و روابط خوب و صمیمانه ای با آنها داشته باشیم.
احساسات، آرزوها و خواسته های خود را بیان کنیم. مسائلی را که درزندگی با آنها مواجه می شویم، حل کنیم، خوب تصمیم گیری کنیم و برای خود تصمیمات درستی بگیریم.
وقتی دچار هیجان هایی مثل ترس، خشم، شادی ویا غم شدیم، با آنها کنار بیاییم وآنهارا به شکل درست ابراز کنیم که به ما و دیگران صدمه نزنند.
همه اینها مهارتهای لازم برای زندگی موفق را تشکیل می دهند.
به عبارت دیگر:”مهارتهای زندگی عبارتند از: توانایی رفتار سازگارانه و مثبت که افراد را قادر میسازد تا به طور موثر با نیازها و چالشهای روزمره برخورد نمایند.”
مهمترین مهارتهای لازم برای زندگی عبارتنداز:
– خودآگاهی 2- ارتباط موثر 3- مدیریت هیجانات 4- حل مسئله 5- قاطعیت (جرات ورزی) 6- کنترل خشم 7- تفکر انتقادی 8- تصمیم گیری 9- تفکر خلاق 10- مدیریت استرس.1
- خودآگاهی: به معنی توانایی و ظرفیت فرد در شناخت خویشتن و نیز شناسایی ویژگی های منحصر به فرد و خواسته ها ، نیازها و احساسات خویش است. در این مهارت فرد می آموزد که چه شرایط و موقعیت هایی برای وی فشارآور هستند.
- ارتباط موثر : این مهارت به معنای ابراز احساسات، نیازها و نقطه نظرهای فردی به صورت کلامی و غیر کلامی است و آشنایی با سبکهای ارتباطی افراد.
- مدیریت هیجانات: شناخت هیجانها و تاثیر آنها بر رفتار. هم چنین فراگیری نحوه ی اداره ی هیجان های شدید و مشکل آفرین نظیر خشم،مهارت مقابله با هیجان نامیده می شود.
- حل مسئله: این مهارت عبارت است از تعریف دقیق مشکلی که فرد با آن رو به رو است، شناسایی و بررسی راه حل های موجود و برگزیدن و اجرای راه حل مناسب و ارزیابی فرآیند حل مسئله، تا به این ترتیب فرد دچار دغدغه و اضطراب نشود و از راه های غیر سالم برای حل مشکلات خویش استفاده نکند.
- قاطعیت ورزی: دفاع از حقوق خود و بیان افکار و احساسات خود به شیوه ی مستقیم،صادقانه و مناسب است. افراد قاطع برای خود و دیگران ارزش قائلند.آنها منفعل نیستند و اجازه نمی دهند دیگران از آنها سوء استفاده کنند.از طرف دیگر به خواسته ها و نیازهای دیگران احترام میگذارند و به شیوه ای مدبرانه و انعطاف پذیر با آنها ارتباط برقرار می کنند.
- کنترل خشم: در جامعه ی ما احتمالا”خشم یکی از هیجانهایی است که افراد در کنترل آن کمتر موفق اند.همه ی ما خشم را می شناسیم و آن را احساس کرده ایم.خشم یک هیجان انسانی کاملا”بهنجار و معمولا”مفید است. اما وقتی از کنترل فرد خارج می شود،تخریب کننده میگردد. خشم میتواند مشکلاتی در محل کار،در روابط بین فردی و به طور کلی در کیفیت زندگی افراد به وجود بیاورد.خشم واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است.مسئله ی خشم این است که اگرچه بخشی از زندگی است ولی مارا از رسیدن به اهداف خود باز می دارد.
- تفکر انتقادی: عبارت است از توانایی تفکر مستقل و تاملی و فکر کردن به شیوه ای روشن و منطقی. داشتن تفکر انتقادی به معنای مجادله یا انتقاد نسبت به دیگران نیست بلکه نوعی مهارت است که می تواند در افشای سفسطه ها و استدلال های نادرست به کار گرفته شود.تفکر انتقادی به ما کمک می کند تا به کسب دانش بپردازیم،نظریه های خود را بهبود بخشیم و به استدلال های قوی دست یابیم.
- تصمیم گیری: در این مهارت افراد می آموزند که تصمیم گیری چیست و چه اهمیتی دارد. آنها هم چنین با انواع تصمیم گیری آشنا می شوند و مراحل یک تصمیم گیری را گام به گام تمرین میکنند.مخاطبان هم چنین با رابطه ی موجود میان تصمیم گیری و سایر مهارت های زندگی از یک سو و رابطه ی تصمیم گیری با پیشگیری اولیه در بهداشت روانی از سوی دیگر آشنا میشوند.
- تفکر خلاق: توانایی تفکر خلاق یک مهارت سازنده و پایه برای نیل به سایر مهارت های مرتبط با سبک اندیشیدن است.در این مهارت افراد فرا میگیرند که به شیوه ای متفاوت بیاندیشند و از تجربه های متعارف و معمولی خویش فراتر روند و تبیین ها یا راه حل هایی را خلق نمایند که خاص و ویژه ی خودشان است.
10-مدیریت استرس: مطالعات بیشماری روی تاثیر استرس بر سلامت جسم و روان انسان صورت گرفته که نتایج همه دال بر آن است که استرس نقش مهمی در بیماری زایی(جسمی/روانی) دارد.اگر چه استرس نقش بسیار مهمی در شروع یا عود بیماری دارد اما همه افرادی که در معرض استرس ها قرار میگیرند لزوما”بیمار نمیشوند.این تفاوت در آسیب پذیری نسبت به استرس ،سبک مقابله و نحوه ی کنار آمدن افراد با استرس برمیگردد.کسانی که از مهارت مدیریت استرس برخوردارند هنگام رویارویی با استرس می توانند از روشهای مقابله ای سازگارانه و کارآمدی استفاده کنند.
برنامه ی آموزش مهارتهای زندگی یک برنامه ی پیشگیرانه و ارتقایی می باشد.